Arkusz zbiorczy - stratyfikacja danych

Arkusz zbiorczy, czyli tzw. zbiorówka, ma wielorakie zastosowania w Statystycznym Sterowaniu Procesami (SPC). Służy do porządkowania zbioru danych, ale przede wszystkim do ograniczenia pola poszukiwań przyczyn problemów.

Nazwa techniki:

Arkusz zbiorczy

Opis postępowania

A. Sporządzanie arkusza

1. Zbierz dokumentację zawierającą dane o badanym zjawisku z wybranego okresu.
2. Sprawdź w dokumentacji, jakimi kryteriami jest opisane badane zjawisko. Sporządź listę tych kryteriów.
3. Wybierz dwa kryteria, które według Twoich przypuszczeń mogą chwytać różnice w przebiegu zjawiska, jego charakterze bądź efektach.
   Przykłady: - reklamacje według przyczyn (pierwsze kryterium) i według regionu (drugie kryterium); - przestoje maszyny według długości przestoju (pierwsze kryterium - np. przestoje krótkie, średnie i długie) i według zmiany, na której przestój wystąpił
4. Sporządź czytelny arkusz - tabelę, w której główka opisuje kategorie jednego kryterium, a boczek opisuje kategorie drugiego kryterium (patrz przykład na rysunku poniżej).
5. Przeglądając dokument po dokumencie stawiaj ołówkiem w kreski w polach tabeli odpowiadających obu kryteriom (jak na przykładowym rysunku poniżej).

B. Analiza danych na arkuszu

1. Starając się ogarnąć spojrzeniem cały wypełniony arkusz poszukaj miejsc, w których jest nawięcej postawionych kresek.
2. Dodatkowo: Sporządź kserokopię wypełnionego arkusza. Rozetnij arkusz na pojedyncze kolumny i przestawiaj je tak, aby uzyskać skupisko szczególnie wielu kresek w jednym albo dwóch rejonach tabeli. Podobnie postąp z drugą kserokopią, ale rozcinając ją na wiersze i przestawiając wiersze.
3. Dodatkowo: Jeśli w poprzednim kroku stwierdzasz występowanie skupisk szczególnie wielu kresek w tabeli z poprzestawianymi np. wierszami, sporządź kserokopię tej poprzestawianej tabeli i rozetnij ją na kolumny. Przestawiając kolumny szukaj takiego układu tabeli, w którym skupiska szczególnie wielu kresek są najlepiej widoczne - taka właśnie tabela jest pożądanym wynikiem Twojej pracy.

C. Wnioskowanie

Skupiska szczególnie wielu kresek w tabeli wskazują, na których obszarach należy się skoncentrować poszukując przyczyn zjawiska.

Ilustracja

Przkładowy arkusz zbiorczy przyczyn wszystkich reklamacji dostaw pewnego produktu

UWAGI

» 1. Jeśli analiza nie daje wyraźnych rezultatów, należy dobrać inną parę kryteriów.
» 2. Czasem arkusz zbiorczy może nie sprawdzać się w praktyce. Oto typowe tego przyczyny:

• cele analizy są zbyt nieokreślone,
• nie uwzględniono wszystkich danych,
• pominięto jakieś kryteria albo dokumentacja nie obejmuje istotnych kryteriów,
• w przypadku notowania danych z obserwacji na miejscu: obserwator nie nadąża z notowaniem,
• w przypadku notowania danych przez wielu obserwatorów: różne osoby w odmienny sposób interpretują bądź notują swoje obserwacje,
• nie przeprowadzono pełnej analizy, gdyż np. zbyt wiele czasu i wysiłku pochłonęło zestawianie danych surowych, sporządzenie arkusza itp.

» 3. Nietrudno zauważyć, że dobrze sporządzona ostateczna tabela zbiorówki powinna dawać bezpośrednio materiał do prostego testu statystycznego, np. chi-kwardat.