Ocena ryzyka projektu metodą szacowania entropii

Najczęściej ocenia się ryzyko szacując prawdopodobieństwo wyników przedsięwzięcia. Jednakże projekt jest przedsięwzięciem, w którym poszczególne etapy mogą kończyć się sukcesem albo porażką. Często więc trafniej ocenimy ryzyko projektu szacując prawdopodobieństwo różnych scenariuszy znaczonych sukcesami i porażkami.

Na ryzyko przedsięwzięcia o kilku etapach składają się porażki w poszczególnych punktach kontrolnych. Jeśli szereg sukcesów i porażek w kolejnych punktach kontrolnych potraktujemy jako scenariusz, to łączne ryzyko projektu można ocenić szacując prawdopodobieństwa poszczególnych scenariuszy. Podstawą metody wykorzystującej tę ideę jest znana formuła Shannona - definicja entropii:

W omawianym zastosowaniu podstawa logarytmu nie musi wynosić 2, ponieważ czynnik normujący K wynosi 1/log(n), co nietrudno sprawdzić.

Entropia maksymalna występuje wtedy, gdy prawdopodobieństwa wszystkich zdarzeń są jednakowe. W odniesieniu do projektu oznaczałoby to, że wszystkie scenariusze, łącznie ze scenariuszem najgorszym, byłyby jednakowo prawdopodobne, co można nazwać maksymalnym nieporządkiem w projekcie.

Biorąc pod uwagę powyższe rozumowanie, szacowany koszt projektu z niepewnością oblicza się wg formuły:

Formuła obliczania kosztu projektu z niepewnością
.

Opis postępowania

1. Ocenić prawdopodobieństwo wszystkich scenariuszy projektu; najlepiej, jeśli oceny dokonają sędziowie kompetentni uzgadniając swoje opinie (metoda delficka).
2. Obliczyć entropię projektu oraz jego przewidywany koszt uwzględniający niepewność, korzystając z powyższej formuły.

Można przy tym wykorzystać tabelę, jak w poniższym przykładzie.

Przykładowa tabela do oceny kosztu projektu z niepewnością

UWAGI

1. Suma prawdopodobieństw nie może być różna od 1, a prawdopodobieństwo każdego scenariusza musi być większe od zera. Jeśli więc sędziowie oceniają prawdopodobieństwo niektórych scenariuszy jako zerowe, powinni tę ocenę skorygować i przypisać im prawdopodobieństwo niezmiernie niskie.
2. Kalkulator do obliczeń wykorzystujących omawianą metodę znajduje się w dziale Narzędzia.

Metoda szacowania entropii daje zazwyczaj bardzo dokładną prognozę rzeczywistych kosztów projektu, ale jej zastosowanie jest ograniczone. Mianowicie w praktyce nie stosuje się jej do przedsięwzięć o większej liczbie punktów kontrolnych (ponieważ liczba wszystkich scenariuszy rośnie bardzo szybko wraz z liczbą puntów kontrolnych). Jednak w praktyce metoda wykazała skuteczność głównie w geologii, w wojskowych systemach decyzyjnych i w projektowaniu software’u.